Berîya Mêrdînê qada zimandirêjî û zimançepelîyê ye.
Xwedan ferhengeke taybet e û zû bi zû her kes ji wate û naveroka qalibên wê ferhengê tênagihêje.
Jargoneke sikakê ya xas û xusûsî heye. Heger tu ne ji wir bî, yan jî heger ji wir bi çend kesan re te hevaltî nekiribe, li hember wê jargonê meriv tûşî erdê dibe.
Qûna xwe ji derpî dernexe: Wexte yek xwe bêedeb bike, di nav civatê de xwe û derdora xwe bihetikîne, meriv jê re dibêje "qûna xwe ji derpî dernexe."
Ji fitês avêt: Wexta di civatê de yekî dest bi peyva haş û baş kir û eletewş peyvek ji vir, peyvek ji wir bir û anî, meriv li hev dinere û dibêje, filankes "ji fitêz avêt."
Xwe berda: Wexta yek dûrî mijarê û dûrî edeb û ehlaqê peyivî-tevgeriya, meriv li hev dinere û dibêje, "xwe berda."
Qûn li wê kir încas: Wexta yek têr nîyhandinê li yekê bike, (çi mê, çi nêr) meriv jê re dibêje, "qûn li wê kir încas."
Ji binê beroşê derket: Wexta yek ji xetere-tehlûkeyeke mezin xelas bibe, mîna meriv ji mirinê bifilite, meriv jê re dibêje, "ji binê beroşê derket."
Terik avêt alîyê rastê: Terrik kîr e jixwe. Wexta yek bimire, lê bi haweyê meriv li ber wî nekeve, bi mirina wî kêfa meriv bê, meriv jê re dibêje, "terik avêt alîyê rastê."
Av ji qûnê hat: Wexta yek karekî bike û di wî karî de pir biweste, ji hal de bikeve, meriv jê re dibêje, "av ji qûnê hat."
Pûzepûza qûnê ye: Ji kesên zexel, tiral, tembel re tê gotin. Wexta yek karekî bike û di karê xwe de qelp be, meriv jê re dibêje, "pûzepûza qûnê ye."
Xwir ketîye canê wî: Ji kesên bêsebr re tê gotin. Wexta yek li benda tiştekî be û bi haweyekî bêsebir bi vir û wê de here û were, meriv jê re dibêje, "xwir ketîye canê wî."
Yeke din ajot ber-Reqandê: Wexta di cavatê de yekî derewçîn dest bi peyvê dike û dipeyive, ku derewekê dike, pişt re dest bi dereweke din dike, meriv li hev dinere û dibêje, "yeke din ajot ber-reqandê."
Lê direşîne: Wexta di civatê de yekî derewçîn dest pê dike û hew dorê dide kesî, meriv li hev dinere û dibêje, "lê direşîne."
Li bin zikê xwe dixe: Wexta li yekî radibe, rep dike, lê jinek bi nav lepên wî nakeve ku bêhna xwe lê fireh bike, meriv jê re dibêje, "li bin zikê xwe dixe." Ker jî wexta rep dike û makerek tune be, li bin zikê xwe dixe û bêhna xwe fireh dike.
Bêhna beratêyê ji te tê: Wexta yekî bi rojan xwe neşuştibe û di nav gemar û qirêjê de gevizî nêzîkî meriv tê, meriv jê re dibêje, "bêhna berateyê ji te tê."
Bêhna hilorîyê ji te difûre: Wexta yekî xwê daye tê cem meriv, meriv jê re dibêje, "bêhna hilorîyê ji te difûre." Di esasê xwe de ev bêhneke taybet a nêrîyan e. Hilorîbûn: Dema li nêrî radibe û bi dora bizinan dikeve.
Qûna xwe li avê xist: Wexta yek hewl dide karekî bike, lê bi ser nakeve, bi kêr nayê, meriv jê re dibêje, "qûna xwe li avê xist."
Bi qurmê girt: Yanî bi ser neket. Hewldana wî vala çû. Wexta yek karekî bike û bi kêr neyê, meriv jê re dibêje, "te bi qurmê girt."
Fisgenî: Ji kesên kone û zexel re tê gotin. Wexta yek li cem meriv xwe feqîr û reben nîşan dide û bi nigê meriv lê dixe, lê li paş meriv jî bi nigekî din lê dixe û diavêje meriv, meriv jê re dibêje, "fisgenî."
Quzjinge: Kingotina "ez di quzê jina te nim" e. Wexta du kes şer dikin û dijûn û xeberan ji hevdu re didin, ji dêvla "ez di quzê jina te nim" bi kinî ji hev re dibêjin "quzjinge."
Lawê qere qahpê: Wek meriv bibêje, lawê qahpika herî navdar û herî qûnde; pisporê pûştîtîyê.
Kîrquzdê: Ev jî mîna peyva quzjinge ye û ji dêvla "kîrê xwe di quzê dêya te kim" bi kinî ji hevdu re dibêjin, "kîrquzdê."
Lawê quzê: Ji ber ku civaka me civakeke mêrane ye û mêr desthilat in, bi çavekî kêmqawet li jinê dinerin, loma jî ji bo yekî bêxîret û bêheysîyet bikin, bi gotina "lawê quzê" wî ji mêranîyê dûr dixin. Yanî wek meriv bibêje tu ne ji pişta bavê xwe yî, tu ji quzê dêya xwe pengizîyî û xîreta mêran bi te re tune ye.
Quzê wê xwaro: Wexta yek zêde xwe bera bide û dest bi hereket û tevgereke eletewş bike, meriv jê re dibêje, "quzê wê xwaro." wê, dê-dayik e.
Diçerpînê-Xwe pimpe dike-Li xwe dixe-Li debokê dixe: Ev her çar qalib jî ji bo kesên qûnek-gay tê gotin.
Şemitandê-Xeritandê-Heta kokê radayê: Wexta yekî kawik ji bo tiştina bikire dikeve nav lepên yekî zexel î bi fen û ew ê zexel î bi fen bi buhayekî zêdetir tiştan difiroşê, meriv dibêje, "şemitandê-xeritandê-heta kokê radayê."
Ji mirinê lê dixe: Wexta yekî xwire li ser sifreyê rûdine û bi xezebeke ji ber xelê filitîbe dixwe, meriv jê re dibêje, "ji mirinê lê dixe."
Gotina Dawî:
Ferhenga we çi qasî dewlemend be, xwebawerîya we jî yê ew qasî xurt be.
Spas ji bo keda Evdila...
